`
Fındık yetiştiriciliği, Türkiye’nin en önemli tarımsal faaliyetlerinden biridir. Fındık, hem iç piyasada hem de ihracatta büyük bir talep gören ve yüksek gelir sağlayan bir üründür. Fındık yetiştiriciliği, özellikle Karadeniz Bölgesi’nde yoğunlaşmıştır. Bu bölgede yaklaşık 700 bin hektar alanda fındık üretimi yapılmaktadır. Fındık yetiştiriciliği, bölge halkının geçim kaynağı olmasının yanı sıra, çevre ve biyolojik çeşitlilik açısından da önemli bir rol oynamaktadır.
Fındık yetiştiriciliğinin başarılı olması için, uygun iklim ve toprak koşullarına sahip olmak gerekir. Fındık ağacı, ılıman ve nemli bir iklimi sever. Sıcaklık ortalaması 15-20 derece arasında olan yerlerde iyi gelişir. Aşırı soğuk ve sıcaklardan hoşlanmaz. Toprak olarak ise, hafif kumlu, killi veya tınlı topraklarda iyi yetişir. Toprak pH’ı 5-7 arasında olmalıdır. Fazla kireçli ve tuzlu topraklarda fındık verimi düşer.
Fındık yetiştiriciliğinde, dikim, budama, gübreleme, sulama, hastalık ve zararlı mücadelesi gibi kültürel işlemler önemlidir. Dikim için en uygun zaman sonbahar veya ilkbahardır. Dikim aralığı ise, dikim yöntemine ve çeşide göre değişir. Genellikle 4×4 veya 5×5 metre aralıklarla dikim yapılır. Budama ise, fındığın verimini ve kalitesini artırmak için yapılır. Budama zamanı ise, sonbahar veya kış sonudur. Gübreleme ise, toprağın verimliliğini artırmak ve fındığın besin ihtiyacını karşılamak için yapılır. Gübreleme zamanı ise, ilkbahar veya sonbahardır. Sulama ise, kurak dönemlerde fındığın su ihtiyacını karşılamak için yapılır. Sulama zamanı ise, yaz aylarıdır. Hastalık ve zararlı mücadelesi ise, fındığın sağlıklı ve kaliteli olmasını sağlamak için yapılır. Hastalık ve zararlı mücadelesinde kimyasal ilaçlar yerine biyolojik veya kültürel yöntemler tercih edilmelidir.
Fındık Yetiştirme Aşamaları
Fındık, Türkiye’nin en önemli tarım ürünlerinden biridir. Fındık yetiştiriciliği, hem ekonomik hem de ekolojik açıdan birçok fayda sağlar. Fındık yetiştiriciliği, özellikle Karadeniz Bölgesi’nde yaygın olarak yapılır. Fındık yetiştiriciliği, belirli aşamalardan oluşur. Bu aşamalar şunlardır:
- Fidan Seçimi: Fındık yetiştiriciliğinde fidan seçimi çok önemlidir. Fidanların sağlıklı, verimli ve hastalıklara dayanıklı olması gerekir. Fidanların uygun toprak ve iklim koşullarına uyum sağlayabilmesi için yerli veya yabancı çeşitler arasından seçim yapılabilir. Fidan seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Fidanların yaşının 1-2 yıl olması
- Fidanların kök boylarının 20-25 cm, gövde çaplarının 6-8 mm olması
- Fidanların dallarının 3-4 taneden fazla olmaması
- Fidanların yapraklarının yeşil ve sağlıklı olması
- Fidanların zararlı ve hastalıklardan arındırılmış olması
- Dikim: Fındık fidanları, dikimden önce bir gün suya bırakılır. Dikim, ilkbahar veya sonbaharda yapılabilir. Dikimde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Dikim alanının güneşli, havadar ve derin topraklı olması
- Dikim alanının yabani otlardan temizlenmesi
- Dikim alanının sürülmesi, gübrelenmesi ve tesviye edilmesi
- Dikim sırasında fidanların kök boğazlarının toprak seviyesine gelecek şekilde dikilmesi
- Dikim sırasında fidanların arasında 4-5 metre mesafe bırakılması
- Dikimden sonra fidanların sulanması ve çevresinin malçlanması
- Bakım: Fındık fidanları, dikildikten sonra düzenli olarak bakıma ihtiyaç duyar. Bakım işlemleri şunlardır:
- Sulama: Fındık fidanları, kurak dönemlerde haftada bir kez sulanmalıdır. Sulama miktarı, toprak nemine ve iklim koşullarına göre ayarlanmalıdır. Sulama sırasında fidanların kök boğazlarına su verilmemelidir.
- Budama: Fındık fidanları, ilk yıl sonunda budanmalıdır. Budama, fidanların gelişimini, verimini ve kalitesini arttırır. Budama sırasında zayıf, kuru, hastalıklı ve içe doğru büyüyen dallar kesilmelidir. Budama sırasında fidanların yarısından fazlasının kesilmemesine dikkat edilmelidir.
- Gübreleme: Fındık fidanları, her yıl sonbaharda organik gübre ile gübrelenmelidir. Organik gübre, fidanların besin ihtiyacını karşılar ve toprağın verimliliğini arttırır. Organik gübre olarak hayvan gübresi, kompost veya yeşil gübre kullanılabilir. Gübreleme sırasında gübrenin fidanlara temas etmemesine dikkat edilmelidir.
- Zararlı ve Hastalık Kontrolü: Fındık fidanları, çeşitli zararlı ve hastalıklara maruz kalabilir. Zararlı ve hastalıkların önlenmesi ve kontrolü için aşağıdaki önlemler alınmalıdır:
- Fidanların düzenli olarak gözlemlenmesi ve belirtilerin tespit edilmesi
- Zararlı ve hastalıkların yayılmasını önlemek için hasta ve zararlı fidanların imha edilmesi
- Zararlı ve hastalıklara karşı uygun ilaçların kullanılması
- Zararlı ve hastalıklara karşı doğal düşmanların teşvik edilmesi
- Zararlı ve hastalıklara karşı kültürel önlemlerin uygulanması (dikim mesafesi, budama, gübreleme, sulama, vb.)
- Hasat: Fındık fidanları, dikimden 4-5 yıl sonra meyve vermeye başlar. Fındık hasadı, ağustos veya eylül aylarında yapılır. Hasat sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Fındıkların tam olgunlaşmış olması
- Fındıkların elle veya makineyle toplanması
- Fındıkların güneşte veya fırında kurutulması
- Fındıkların kabuklarının soyulması
- Fındıkların kalite kriterlerine göre sınıflandırılması
- Fındıkların uygun koşullarda depolanması
Fındık yetiştiriciliği, bu aşamaları takip ederek başarıyla yapılabilir. Fındık yetiştiriciliği, hem üretici hem de tüketici için birçok avantaj sağlar. Fındık yetiştiriciliği, Türkiye’nin tarım sektörüne katkıda bulunur.
Fındık yetiştiriciliği, Türkiye’nin tarım sektörüne büyük katkı sağlayan bir faaliyettir. Fındık yetiştiricileri, fındığın üretimini ve kalitesini artırmak için gerekli bilgi ve becerilere sahip olmalıdır.
Fındık yetiştirme, uygun iklim ve toprak koşullarında yapılabilen karlı bir tarım dalıdır. Fındık ağaçları, nemli ve ılıman iklimleri sever. Yıllık sıcaklık ortalamasının 13 ile 16 derece arasında olması, kışın -8 ile -10 derecenin altına düşmemesi, yazın ise 36 ile 37 dereceyi geçmemesi gerekir. Yağışın da 750 mm’nin üstünde ve aylara dengeli olarak dağılmış olması idealdir.
Fındık yetiştirme için toprak seçimi de önemlidir. Fındık ağaçları, zengin humuslu, alüvyal ve geçirgen topraklarda daha iyi gelişir. Toprağın pH değerinin 6 ile 6.5 arasında, yani hafif asidik olması tercih edilir. Toprakta yüksek taban suyu varsa drenaj yapılması, meyilli arazilerde ise erozyonu önlemek için teras oluşturulması önerilir.
Fındık yetiştirme için dikim zamanı ve sistemi de belirlenmelidir. Fındık ağaçları genellikle sonbaharda dikilir, ancak ilkbaharda da dikilebilir. Dikim için kök sürgünleri kullanılır ve budanarak hazırlanır. Fındık bahçesinde farklı çeşitleri bir arada yetiştirmek, hasat sırasında zorluklar yaratabilir. Bu yüzden ana çeşitle uyumlu ve yüksek kaliteli polen üreten çeşitler tercih edilmelidir. Fındık yetiştirme için iki farklı dikim sistemi vardır: geleneksel tek çukur dikim sistemi ve çit dikim sistemi. Çit dikim sistemi, daha iyi toprak koruması, daha kolay bakım ve daha yüksek verim potansiyeli gibi avantajlara sahiptir.
Fındık yetiştirme sırasında gübreleme ve sulama da yapılmalıdır. Fındık ağaçları, organik maddece zengin topraklarda daha iyi verim verir. Bu nedenle organik gübre kullanılması tavsiye edilir. Gübreleme, genellikle sonbaharda yapılır. Sulama ise kurak dönemlerde, özellikle çiçeklenme ve meyve bağlama dönemlerinde yapılmalıdır. Sulama miktarı ve sıklığı, toprağın yapısına ve iklim koşullarına göre değişir.
Fındık yetiştirme esnasında zararlılarla da mücadele edilmelidir. Fındıkta en çok görülen zararlılar, fındık kurdu, fındık yaprak galeri güvesi, fındık yaprak biti, fındık yaprak delici böceği, fındık yaprak yanığı hastalığı ve fındık küllemesi hastalığıdır. Bu zararlılar, fındığın verimini ve kalitesini düşürür. Zararlılarla mücadele etmek için uygun ilaçlama zamanı ve yöntemi belirlenmeli, gerekli önlemler alınmalıdır.